Köpeklerde Vajinit (Vajina İltihaplanması)

Dişi köpeklerde vajina iltihaplanması sık karşılaştığımız bir durumdur. Vajina iltihaplanması yani vajinit tüm ırklardaki ve tüm yaşlardaki köpekleri etkileyebilir. Özellikle kısırlaştırılmış ve yetişkin köpeklerde görülme sıklığı çok daha fazladır. Vajina iltihaplanmasının birçok farklı belirtisi olabilir, bunlardan önemli olanlardan birisi vajinadan akıntı gelmesidir. Fakat bu her zaman olmayabilir. Aynı zamanda her vajinal akıntı da bir vajina iltihaplanmasının göstergesi değildir, farklı nedenlere bağlı olarak köpeklerde vajina akıntısı görülebilir.

Köpeklerde Dişi Üreme Sistemi Anatomisi

Köpekler, tıpkı insanlar gibi memelidir. Yani dişi bir köpeğin anatomisi, insanlara oldukça benzerdir. Dişi köpeklerdeki üreme sistemine ait doku ve organlar ile bunların durumu aşağıdaki gibidir.

• Yumurtalıklar: Köpeklerin rahmin her iki tarafında birer tane olmak üzere iki yumurtalığı vardır. Yumurtalıklar, yavru sahibi olabilmek için sperm tarafından döllenen yumurtaların üretilmesinden sorumludur.
• Fallop Tüpleri: Yumurta kanalları olarak da adlandırılan bunlar, yumurtalıkları uterusa bağlayan yapılardır. Yumurtalar, döllenmek üzere uterusa girmek için fallop tüpünden aşağı doğru hareket ederler.
• Rahim: Köpek rahminin corpus adı verilen iki bölmesi vardır. Bu, yalnızca bir bölmesi olan insanlardan farklıdır. Bu ekstra alan, birden fazla yavruyu rahatlıkla taşıyabilmek içindir. Rahim, köpek yavrularının gelişip, büyüdüğü alandır.
• Serviks: Bu kısım rahime yapışıktır ve çoğu zaman kapalıdır. Spermin rahme girmesine izin vermek için bir köpeğin kızgınlık dönemi sırasında ve doğum sırasında sadece kısa bir süre açılır.
• Vajina: Rahim ağzını dış duvara bağlayan kas duvarlı yapıdır.
• Vulva: Genital sistemin dışarıya açılan ve dışarıdan görülen yapısıdır.

Vajina, dış genital organlar (vulva) ile iç üreme organlarını (serviks, rahim, fallop tüpleri ve yumurtalıklar) birbirine bağlayan kaslı bir yapıdır. Vajinanın çıkışında vajina ve üretranın köpeğin vulvası olarak sonlanmadan önce birleştiği vestibül adı verilen bir yapı bulunur. Vajina, skuamöz hücreler (deriyi oluşturan hücreler ile aynı) adı verilen hücrelerle kaplıdır. Vajiniti olmayan sağlıklı bir köpekte vajina, iltihaplanma veya kanama olmaksızın pembemsi bir renktedir. Kızgın bir dişi köpekte, labia (vajinanın her iki tarafındaki deri kıvrımları) kalınlaşır ve vajinada kanlanma görülür. Kısırlaştırılmış bir köpekte labia bu şekilde fark edilmeyecektir. Kısırlaştırılmış köpeklerde ve kızgınlık döneminde olmayan köpeklerde az miktarda berrak akıntı normal karşılanabilir.

Dişi köpeklerde kızgınlık döneminin hemen öncesinde açık pembe ve kırmızı tonlarında kanama görülmesi normal bir durumdur. Bu insanlardaki regl kanamasına benzer. Aynı zamanda tüm sağlıklı köpeklerde çok az miktardaki ve nadir görülen şeffaf akıntılar normal kabul edilebilir.

Köpeklerde Vajinit (Vajina İltihaplanması) Belirtileri

Dişi köpeklerde vajina iltihaplanması durumunda hastalığın şiddeti ve nedenine göre farklı belirtiler karşımıza çıkabilir. Aşağıda verdiğimiz belirtilerin hepsi her zaman karşımıza çıkacak gibi bir durum söz konusu değildir. Çeşitli faktörlere bağlı olarak bu belirtilerin hepsi veya sadece birkaçı görülebilir.

• Bölgedeki iltihaplanmasının tahriş edici ve uyarıcı etkilerinden dolayı köpeklerde normale göre daha sık bir şekilde idrara çıkma görülür.
• Bölgedeki yangı köpeği rahatsız edecektir. Bunun neticesinde köpeğin bölgeyi yalaması ve kaşıması muhtemeldir.
• Yukarıdaki maddeye benzer şekilde, vajina iltihaplandığında bu tahriş edici olabilir ve köpeğiniz rahatlamak için bölgeyi sürtebilir.
• Vajina iltihaplanması durumunda beyaz, sarı, krem rengi gibi çeşitli renklerde ve kıvamlarda normal olmayan vajina akıntısı görülebilir.
• Köpeğinizin vulvasının büyüdüğünü ve mukoza zarlarının (pembemsi iç kısım) kırmızı renk aldığını ve şiştiğini fark edebilirsiniz.

Köpeklerde Vajinit (Vajina İltihaplanması) Nedenleri

Köpeklerde vajina iltihaplanması çeşitli nedenler ile ortaya çıkabilir. Bu nedenlerden bazıları direk olarak buna neden olurken, bazıları dolaylı yollar ile vajinit şekillenmesine sebebiyet vermektedir.

• İdrar Yolu Enfeksiyonu: Yukarıda söylediğimiz gibi, üretra vajinaya giriş noktasından açılır. İdrar yolunda bir enfeksiyon varsa, bu genellikle vajinayı da etkiler.
• Hijyen Eksikliği: Bir köpekte vulva ve anüs temiz tutulmazsa, bakteriler çoğalabilir, enfeksiyon ve iltihaplanmaya neden olabilir. Köpeğinizi temiz tutmak önemlidir, özellikle de bunu kendileri yapmakta sorun yaşıyorlarsa yardımcı olmak gerekir. Artrit, ishal, obezite ve doğum sonrası (yumurtalıktan sonra) gibi durumlar, köpeğinizin daha dikkatli bir şekilde temizlenmesi gerektiği zamanlardır. Kokusuz bir bebek mendili bölgeyi temizlemek için iyi olabilir.
• İdrar Kaçırma: Üriner inkontinansı olan köpeklerde, idrar sfinkteri düzgün çalışmadığı için idrar vajinadan damlayabilir. Bu durum vajinite neden olabilir.
• Doğum Kusurları: Bazı dişi köpekler ektopik üreterlerle veya kötü konformasyonla doğarlar. Bu da bölgede idrar birikmesine ve vajinite yol açar.
• Vajinal Tümörler: Vulva veya vajinada bulunan bir tümör vajinite yol açabilir.
• Travmalar: Vajina veya vulvanın yaralanması vajinite neden olabilir.
• Yabancı Cisimler: Bazı durumlarda, çim tohumları gibi küçük nesneler vajinaya yerleşerek tahrişten kaynaklanan enfeksiyon ve iltihaplanmaya neden olabilir.
• Prepubertal (Cinsel Olarak Olgunlaşmamış) Vajina: Cinsel olgunluktan önce vajina ve vulva az gelişmiştir, bu da vajinite yol açabilir.

Köpeklerde iki ana vajinit türü vardır. Birincisi jüvenil veya yavru vajiniti, ikincisi ise yetişkin vajiniti olarak adlandırılır. İsimlerinden de anlaşılacağı gibi, köpeğin hayatında ne zaman geliştiğine yani yaşına bağlı olarak vajiniti ayırt edebiliriz.

Jüvenil vajiniti, cinsel olarak henüz olgunlaşmamış köpeklerde görülür. Bilinen bir ırk yatkınlığı yoktur ve çoğu köpek ciddi bir belirti göstermez. En sık görülen belirti vulvada az miktarda mukoid akıntıdır. Ancak bazen bu akıntı artabilir ve bazı köpeklerde vulvayı yalama davranışı görülebilir.

Yetişkin vajiniti en yaygın olarak kısırlaştırılmış dişi köpekleri etkiler. Yaş veya ırk arasında belirgin bir ilişki yoktur. En yaygın belirti vajinadan mukoid bir akıntı gelmesidir. Diğer yaygın belirtiler arasında vulvanın düzenli olarak yalanması, artan idrara çıkma ve idrar kaçırma sayılabilir. Bazı köpeklerde diyabet gibi vajiniti daha da kötüleştirebilecek başka kronik sorun ve hastalıklar olabilir.

Köpeklerde Vajinit (Vajina İltihaplanması) Tedavisi

Yavru köpeklerde görülen jüvenil vajinit genellikle zaman ve konservatif tedavi ile düzelir. Aşırı akıntı varsa antibiyotik verilebilir. Bazen bölgeyi düzenli olarak uygun bezler ile temizlemek yeterli olabilir. Yavru köpeğiniz olgunlaştığında vajinitinin tamamen düzelmesi beklenir.

Yetişkin köpeklerde görülen vajina iltihaplanması durumunda nedene bağlı olarak farklı tedaviler uygulanabilmektedir. En yaygın tedaviler, idrar yolu enfeksiyonları için antibiyotikler, idrar kaçırma durumu için özel ilaçlar, anatomik anormallikleri düzeltmek için ameliyatlar ve kronik hastalıklar için özel tedavilerdir. Bazı durumlarda neden bulunamayabilir. Bu vakalara idiyopatik vajinit denir. Bu durumlarda, veteriner hekimler onları semptomatik olarak tedavi edecektir.

Bir köpek sahibi olarak vajiniti önlemek için yapabileceğiniz en iyi şey, köpeğiniz için vajinal açıklığın temiz olduğundan her zaman emin olmaktır. Çoğu durumda, köpek bunu kendisi yapar. Ancak bölgede aşırı tüy veya kir biriktiğini fark ederseniz, bölgeyi temizlemek iyi bir fikir olacaktır. Düzenli olarak tarama ve uygun mendiller kullanılabilir. Ancak vulva veya vajina üzerinde sert kimyasallar veya temizlik ürünleri kullanmak sakıncalıdır. Bu bölgedeki cilt hassastır ve tahriş olabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Köpeklerde akıntı olur mu?

Köpeklerde kızgınlık dönemi öncesinde pembemsi bir akıntısı görülmesi normal bir durumdur ve regl akıntısı olarak düşünülebilir. Bunun dışında nadir ve çok az düzeydeki şeffaf akıntılarda normal karşılanabilir. Fakat şiddetli, beyazımsı, sarımsı, kokulu akıntılar normal değildir ve mutlaka kontrol edilmelidir.

Dişi köpekler neden şeyini yalar?

Bunun altında çeşitli nedenler olabilir. Fakat genellikle bölgedeki bir tahriş veya rahatsızlıktan dolayı köpekler arka kısımlarını yalarlar. Vajina iltihaplanması buna neden olabilecek durumlardan birisidir.