Koyunlarda Magnezyum Eksikliği (Çayır Tetanisi)

Koyunlar, depolayamadıkları için sürekli bir magnezyum kaynağına ihtiyaç duyarlar. Magnezyum oldukça önemli olan bir elementtir. Vücutta birçok görev yaparlar. Dokularda enerji üreten reaksiyonlarda ve sinir iletimindeki görevleri oldukça önemlidir. Koyunlarda çeşitli nedenlere bağlı olarak bazen hipomagnezemi yani magnezyum eksikliği görülebilir. Koyunlarda magnezyum eksikliği en yaygın olarak kuzulamadan 4 ila 6 hafta sonra ortaya çıkar. Bu sorun ile karşılaşan hayvanlarda başlıca koordinasyonsuz yürüme, titreme veya bir yere yaslanma durumu görülür.

Koyunlar, magnezyum emilimindeki değişiklikleri kontrol etmek için çok küçük magnezyum rezervlerine sahiptir. Bu magnezyum rezervlerinin çok büyük bir kısmı (yaklaşık olarak %70) iskelet sistemine bağlıdır ve sadece genel kemik rezorpsiyonu sırasında salınabilir. Ancak yetişkin hayvanlarda kemik döngüsü azalır. Emilen magnezyumun büyük bir bölümünün yağ dokusu tarafından sekestre edildiğine ve bunun stres dönemlerinde arttığına ve hipomagnezemiye yatkınlık oluşturduğuna dair kanıtlar vardır.

Klinik Belirtileri

Magnezyum eksikliğinden etkilenen koyunlar genellikle ya yürüyemezler ya da koordinasyonsuz bir şekilde yürürler. Aynı zamanda etkilenen koyunlar çoğunlukla çökerler ve dokunmaya karşıda duyarlı bir haldedirler. Aynı zamanda titreme bu sorunun önemli belirtilerinden birisidir. Stres altında olduklarında hızla bacaklarını uzatarak yatar hale gelirler ve istemsiz kas kasılması (tetanik spazmlar) sergilerler. Derhal tedavi edilmezlerse hızla ölüm takip eder.

Risk Faktörleri

Rumende magnezyum emilimini etkileyen çeşitli faktörler vardır. Potasyum açısından zengin meralarda otlayan geviş getiren hayvanlarda hipomagnezemi riski artar. Hem potasyum hem de hızla parçalanabilen protein, yüksek rumen pH’ına sahip olduğu için magnezyum emilimi üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. Bu nedenle, hızlı büyüyen bahar otlarında yüksek diyet potasyum ve parçalanabilir protein alımının çakışması, bu aşamada magnezyum emilimi için koşulların kritik olduğu anlamına gelir. Magnezyum seviyeleri, hızla büyüyen bahar otlarında genellikle düşüktür. Soğuğa maruz kalma, koyunları hipomagnezemiye de yatkın hale getirebilir.

Kontrol ve Önleme

Koyunlar magnezyum ihtiyaçlarının çok büyük bir kısmını rumende meydana gelen magnezyum elimininden karşılar. Koyunlar magnezyum emilimini değiştiremez ve tüketilen magnezyumun sadece küçük bir kısmını emer. Her ikisi de magnezyum eksikliğine katkıda bulunan yüksek potasyum ve protein seviyeleri, geniş mera bazlı yönetim sistemlerinde daha az yaygındır. Ottan daha yüksek düzeyde magnezyum içeren baklagillerin meraya dahil edilmesi, mera bazlı bir sistem çalıştırılırken dikkate alınması gereken bir şey olmalıdır. Yüksek magnezyum içeriği için yetiştirilmiş özel çim çeşitleri de vardır. Potasyumun magnezyum noksanlığında antagonistik bir rolü olduğu göz önüne alındığında, ilkbaharda otların potasyum içeriğinin % 2,5’i geçmemesi önerilmiştir. Hayvanları yavaş yavaş ve erken ilkbaharda mera ve taze otlar ile tanıştırmak riski azaltabilir. Koyun ve sığırların potasyum bikarbonat ile desteklenmesi magnezyum emilimini azaltır, ancak aynı etki tüm potasyum tuzlarında görülmez.

Tedavi

Klinik vakaların tedavisi, magnezyum hipofosfitin deri altı uygulamasını veya bir kalsiyum ve magnezyum kombine solüsyonunun intravenöz uygulamasını içerir. Bununla birlikte, intravenöz olarak sadece çok küçük bir hacim ve sadece kalsiyum ile kombinasyon halinde verilebilir. Bu uygulamalar mutlaka veteriner hekim önerisi ile ve veteriner hekim kontrolünde yapılmalıdır. Koyunlarda hipomagnezemik tetaninin klinik belirtileri, hipomagnezemi (plazma tMg <0.5 mg/dL [0.2 mmol/L]) hipokalsemi (plazma tCa <8 mg/dL [2.0 mmol/L]) ile birlikte ortaya çıktığında görülür. Emziren koyunlarda hastalık, esas olarak aynı koşullar altında ortaya çıkar ve sığırlarda olduğu gibi aynı klinik belirtilere sahiptir.

Öneriler

• Koyunlarınız için mera hazırlarken veya seçerken dikkatli olmak faydalı olacaktır. Magnezyum dahil olmak üzere daha yüksek düzeyde mineral içeren meralar seçilmelidir. Böyle bir mera hazırlamak içinse baklagiller kullanılabilir.
• Yüksek potasyum içeren meralar ve besinler risk oluşturacaktır. Bu nedenle sığır veya tavuk gübresi olan meralardan kaçınmak gerekir.
• Özellikle laktasyon dönemindeki koyunların uzun süre aç kalmasını önleyin.
• İlkbaharda çimlerin potasyum içeriği %2,5’i geçmemelidir. Buna dikkat edin.
• Yüksek risk dönemlerinde hayvanları daha erken ve kademeli olarak meraya çıkarın.
• Laktasyon tetanisinin sorun olduğu çiftliklerde, merayı kieserit ile beslemek uzun vadeli bir çözüm olabilir.
• Daha fazla laktasyon tetanisi vakalarını önlemek için sürü, tehlike bölgesinden uzaklaştırılmalı ve bazı kalıcı meralara veya uzun süreli yerlere taşınmalıdır.
• Etkilenen grubu magnezyum oksit (manyezit) (120 g/gün), magnezyum fosfat (54 g/gün) ve epsom tuzları (MgSO4) ile desteklemekte fayda vardır.

Koyunlarda sıkça görülen mineral sorunlarına karşı çözümler aslında basittir. Yapacağınız bilinçli ve doğru bir çiftçilik ile hipomagnezemi ve diğer birçok mineral kaynaklı sorun ve hastalığın önüne geçebilirsiniz.